کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 یا فولات

کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 یا B9 (که به فولات معروف است) وقتی اتفاق می افتد که این کمبود سبب شود بدن به طور غیر طبیعی سلول های قرمز بزرگی که نمی توانند به درستی عمل کنند، تولید کند.

سلول های قرمز خون با استفاده از ماده ای به نام هموگلوبین، اکسیژن را به بدن می رسانند .

کم خونی یک مفهوم عمومی است که در آن یا سلول های قرمز خون از سطح طبیعی پایین تر است یا هر سلول قرمز خون به طور غیر طبیعی مقدار هموگلوبین آن کمتر از حد نرمال باشد.

چند نوع کم خونی وجود دارد و هر کدام علت خاص خود را دارد. برای مثال، کم خونی ناشی از فقر آهن، وقتی اتفاق می افتد که بدن آهن کافی نداشته باشد.

علائم کمبود ویتامین B12 یا فولات

ویتامین B12 یا فولات چند عملکرد مهم در بدن دارند، از جمله سلامت سیستم عصبی بدن.

کمبود در هر کدام از این ویتامین ها می تواند سبب طیف وسیعی از مشکلات شود، از جمله:

• خستگی مفرط
• کمبود انرژی
• سوزن سوزن شدن یا گز گز (بیماری پاراستزیا )
• زخم دهان
• زبان قرمز و دردناک
• ضعف عضلانی
• اختلال بینایی
• مشکلات روانی مثل افسردگی و سردرگمی
• مشکلات مربوط به حافظه ، فهم و قضاوت

گاهی ممکن است در گیر مشکلات ناشی از کمبود ویتامین B12 یا فولات شوید، بدون اینکه کم خونی ناشی از آن را داشته باشید.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر فکر می کنید دچار کمبود B12 یا فولات شده اید، به پزشک مراجعه کنید. این مشکل بر اساس علائمی که به آنها مبتلا هستید و نیز نتیجه آزمایش خون تشخیص داده می شود .

مهم است که کم خونی ناشی از فقر ویتامین B12 یا فولات هر چه سریعتر تشخیص داده شده و درمان شود. با اینکه بسیاری از علائم بعد از درمان بهبود می یابند، اما بعضی از مشکلاتی که به دلیل شرایط به وجود آمده اند، می توانند برگشت ناپذیر باشند.

علت کمبود ویتامین B12 یا فولات

تعدادی مشکلات هستند که می توانند منجر به کمبود ویتامین B12 یا فولات شوند، از جمله:

• کم خونی پرنیسیوز یا کم‌خونی پرنیشیوس، که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول های سالم در معده حمله می کند و از جذب ویتامین B12 از غذایی که می خورید، جلوگیری می کند. این شایع ترین علت کمبود ویتامین B12 است. در این نوع از کم خونی، بدن سلول هایی که در دستگاه گوارش به جذب ویتامین ب 12 کمک می کنند را از میان می برد.
• کمبود ویتامین B12 در رژیم غذایی که دریافت می کنید. این مورد شایع نیست، اما اگر شما رژیم وگان داشته باشید، یا رژیم پر چرب داشته باشید یا رژیم غذایی فقیری در بلند مدت داشته باشید، می تواند اتفاق بیفتد.
• داروهای خاص_ داروهای خاصی مثل داروهای ضد تشنج می توانند جذب این ویتامین ها را در بدن دچار اختلال کنند.

کمبود هر دو ویتامین B12 و فولات در افراد مسن شایع تر است، به طوریکه از هر 10 نفر، یک نفر بالای 75 سال و از هر 20 نفر، یک نفر بین 65 تا 74 سال را تحت تاثیر قرار می دهد.

همین طور که سن بالا می رود قابلیت بدن در جذب ویتامین B12 از غذاها نیز کند می شود.

درمان کم خونی ناشی از فقر ویتامین B12 یا فولات

بیشتر موارد کمبود ویتامین B12 و فولات به راحتی با تزریق یا مصرف قرص های جایگزین این ویتامین قابل درمان است .

مکمل ویتامین B12 معمولا ابتدا با تزریق تجویز می شود. سپس بسته به اینکه آیا کمبود ویتامین B12 مربوط به رژیم غذایی است یا خیر، برایتان یا ما بین وعده غذایی قرص ویتامین B12 یا تزریق مرتب، تجویز می شود. این درمان گاهی ممکن است برای باقی عمر لازم باشد.

قرص های اسید فولیک برای افزایش سطح فولات استفاده می شود. این درمان معمولا برای 4 ماه ادامه دارد.

در بعضی موارد، بهبود رژیم غذایی می تواند به درمان این مشکل وجلوگیری از تکرار آن کمک می کند. ویتامین B12 در گوشت، ماهی، تخم مرغ ، لبنیات، و برخی غذاهای غنی شده یافت می شود. بهترین منبع فولات سبزیجات سبز مثل بروکلی، کلم بروکسل و نخود است.

عوارض کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 یا فولات

اگر چه عوارض کمبود ویتامین B12 یا فولات ( چه همراه کم خونی چه بدون آن) شایع نیست، به خصوص اگر فقط برای مدتی دچار کمبود این ویتامین ها شده باشید. عوارض احتمالی عبارتند از :

• مشکلات سیستم عصبی
• ناباروری موقت
• مشکلات قلبی
• عوارض بارداری و نقص های مادرزادی

بزرگسالانی که دچار کم خونی شدید هستند، خطر ابتلا به نارسایی قلبی در آن ها بالاست.

بعضی از عوارض بعد از درمان مناسب، از بین می روند؛ اما بعضی دیگر مثل مشکلات سیستم عصبی ممکن است همیشگی باشند .